Fizjologiczny proces starzenia się skóry polega na postępującym przekształcaniu się kolagenu rozpuszczalnego, znajdującego się w młodej tkance, do postaci nierozpuszczalnej. Obniża się zawartość kolagenu w skórze jak i wzajemny stosunek kolagenu typu III do I. Zmniejszona liczba cienkich i rozpuszczalnych w wodzie włókien kolagenu typu III powoduje, że skóra traci swoją elastyczność i zdolność pęcznienia (zdolności wiązania wody)(1).
Produkty, które spełniają jednocześnie obie definicje: leku oraz kosmetyku kwalifikowane są w polskim ustawodawstwie jako leki (2-5). Biorąc pod uwagę szereg właściwości leczniczych jakie przedstawiają producenci kolagenu na stronach internetowych można dojść do wniosku, że preparaty kolagenowe powinny być rejestrowane jako leki. Jednakże w tym celu niezbędne byłyby potwierdzenia przeprowadzonych badań, którymi przedsiębiorstwa mogłyby poświadczyć i udokumentować zastosowanie lecznicze żeli kolagenowych. Niestety firmy nimi nie dysponują lub po prostu ich nie udostępniają w witrynach internetowych. Nie wiadomo czy w ogóle przeprowadzane były testy mogące potwierdzić opisywane przez producentów właściwości preparatów kolagenowych. Niektóre firmy produkujące kolagen rybi umieściły na witrynach reklamowych wyniki podstawowych analiz fizyko – chemicznych, mikrobiologicznych, ocenę właściwości alergizujących i drażniących produkowanych preparatów. Udostępniono także wyniki oceny aplikacyjno – użytkowe żeli kolagenowych. Przeprowadzone testy potwierdziły ogólnie znane właściwości wszystkich rodzajów kolagenu takie jak: nawilżenie, wygładzenie, zmiękczenie i poprawienie napięcia skóry. Kolagen spełnia w nich rolę hydrofilowego środka filmotwórczego, który zatrzymuje wodę i poprawia wygląd skóry powodując, że zmarszczki wydają się płytsze. Innych właściwości preparatów kolagenowych źródła internetowe nie potwierdzają.
Kontrowersje budzą stwierdzenia, iż potrójna helisa kolagenu rybiego może przenikać w głąb skóry w celu odbudowy jej aparatu podporowego (6,7). Producenci nowoczesnych preparatów kolagenowych zapewniają o możliwości wbudowywania kolagenu podawanego z zewnątrz w struktury skóry. Powołują się na podobieństwo budowy kolagenu rybiego do kolagenu syntetyzowanego przez organizm człowieka. Spotyka się zapewnienia o „naturalności” sprzedawanego kolagenu, tak jakby kolageny pochodzące z innych źródeł (zawsze zwierzęcych) mogły być nienaturalne. Wprawdzie ogólnie wiadomo, że cząsteczka białka jest na tyle duża, iż nie może przeniknąć w głąb skóry (6,7), jednak ma ona ulegać rozkładowi ma mniejsze peptydy i aminokwasy pod wpływem ciepłoty ludzkiej skóry. Dlaczego takiemu rozkładowi miałby ulegać właśnie kolagen rybi a kolageny otrzymywane ze zwierząt ciepłokrwistych nie? (2,8,9) Nasuwają się jeszcze inne pytania dlaczego zupełnie różny od ludzkiego, kolagen z odpadów rybich a nie bardziej podobne kolageny z innych źródeł? (2,3,9) Jak ciepłota, ludzkiego ciała może powodować tak głęboką hydrolizę (2) trudną do przeprowadzenia nawet w warunkach przemysłowych? I wreszcie zasadnicze w jaki sposób ewentualnie powstałe aminokwasy mogą zostać wchłonięte skoro wiadomo, że bariera naskórkowa aminokwasów nie przepuszcza (6,7)? Być może, wśród zanieczyszczeń niektórych partii kolagenu rybiego znajdują się w minimalnych stężeniach matrykiny (10) odpowiedzialne za działanie biologiczne, jest to jednak przypadkowe i w żadnym przypadku nie może być traktowane jako celowe działanie producentów.
Profesor Broniarczyk–Dyła z Kliniki Dermatologii Ogólnej, Estetycznej i Dermatochirurgii Uniwersytetu Medycznego w Łodzi twierdzi (1), że „jak dotąd nie udowodniono, by cząsteczka kolagenu otrzymywanego ze skór ryb charakteryzująca się inną budową niż kolagen ludzki mogła pokonywać barierę naskórka. Nie istnieje również nośnik, który przenosiłby go głęboko do skóry. To, co wiemy na pewno: preparaty z kolagenem tworzą na skórze siateczkę proteinową, która ma zdolność wchłaniania i zatrzymywania wody, co powoduje, że skóra staje się bardziej napięta i elastyczna (11). Mitem jest więc to, że aplikując miejscowo żel z kolagenem, możemy doprowadzić do jego odbudowy w skórze, a tym bardziej w głębszych tkankach” (8,12). Wiadomo również, że kolagen wołowy wstrzykiwany podskórnie jako wypełniacz zmarszczek, ulegał degradacji. Dlaczego więc kolagen rybi miałby zachowywać się inaczej i wbudowywać we włókna kolagenowe w skórze człowieka? Profesor Waldemar Placek, szef Katedry i Kliniki Dermatologii Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego ma „całkowitą pewność, że kolagen rybi reklamowany jako naturalny, nawet nie przechodzi przez skórę”. Wynika z tego jedna prawda – kolagen rybi z pewnością działa tylko powierzchniowo – jest doskonałym środkiem nawilżającym. Działania tego nie można nie doceniać, nawilżanie skóry jest podstawowym zadaniem wszystkich kosmetyków pielęgnacyjnych, niezależnie od przeznaczenia (12,13). Efekty dobrego nawilżenia skóry starzejącej się znacznie przewyższają wszystko co można osiągnąć przy użyciu substancji czynnych
Bibliografia
(1) Broniarczyk – Dyła G., Prusińska – Bratoś M. i in., Działanie na skórę ludzką kolagenu otrzymywanego ze skór ryb słodkowodnych, Dermatologia Estetyczna 5, 285 –290 2006
(2) Stryer L., Biochemia, wyd. 4, PWN, Warszawa 2003
(3) Wybór W., Zaborski M., Budowa i właściwości kolagenu oraz żelatyny, Polimery, 45(1) 10-21 2000
(4) Starzyk E., Jak uniknąć problemów z produktami z pogranicza w branży kosmetycznej, Cosmetic reporter, I-II-III 2010 r.
(5) Sankar S., Sekar S. i in., Preparation and partial characterization of collagen sheet from fish (Lates calcarifer) scales, Int. J. Biol, Macromolecules 42, 6-9 2008
(6) Bronaugh R.L., Maibach H.I. Topical Absorption of Dermatological Products, Marcel Dekker Inc., Basel, 2002
(7) Benson H.A.E., Watkinson A.C., Transdermal and Topical Drug Delivery, Wiley, New York 2014
(8) Ścibisz M., Arct J., Pytkowska K., Hydrolizaty protein w produkcji kosmetycznej cz. I, SOFW – Journal Wydanie Polskie 1(3), 2-12 2008
(9) Yamaguchi K., Lavety K., Love R. M., The connective tissues of fish VIII. Comparative studies on hake, cod and catfish collagens, Journal of Food Technology, 11, 389 – 399
(10) Arct J., Gulba M., Matrykiny w kosmetyce pielęgnacyjnej, Pol.J.Cosmetol., 17 103-107 2014
(11) Sikora M., Kolagen dla urody i zdrowia, Kosmetyka i kosmetologia 67, 20-22 2006
(12) Rawlings A.V., Leyden J.J.,Skin Moisturization, Informa, New York 2009
(13) O. Barel A.O., Paye M., Handbook of Cosmetic Science and Technology, Taylor and Francis, Boca Raton 2009
Link do artykułu: https://prawdaokosmetykach.com/2017/10/02/kolagen-rybi/
